Moeder Dao, de schilpadgelijkende
Vincent Monnikendam, Nederland, 1995, kleur, 35mm, 88’
Author: redactie redactie
Meer dan 200 stomme nitraat films liggen aan de basis van deze commentaarloze, beeldende compilatiefilm, die uit louter archiefmateriaal bestaat.
De films waaruit fragmenten zijn gebruikt werden door Nederlandse cameramannen tussen 1912 en 1933 in Nederlands-Indië gedraaid. Ze tonen hoe de Nederlanders hun kolonie bestierden, maar vooral ook hoe ze het koloniale leven gelegitimeerd wilden zien in hun propaganda films. De beelden van Nederlanders die in smetteloze tropenkostuums koelies inspecteren of toezicht houden, worden door Monnikendam afgezet tegen beelden van de inheemse cultuuruitingen uit die tijd. Elk teken van een nationalistische beweging ontbreekt in het archiefmateriaal. Het gebrek hieraan voorkomt niet dat de beelden in deze tijd heel andere associaties opwekken dan vroeger. Bovendien torpedeert Monnikendam via zijn uitzonderlijk gelaagde en poëtische geluidsband de schijn, die de filmfragmenten proberen op te houden: de Nederlander die de inlanders niets anders dan noodzakelijke beschaving, handel en christendom zou brengen. Gedichten (ook van de regisseur zelf), liederen en oud -Javaanse en nieuwe Indonesische teksten geven aan de Indiërs een stem die ver over die façade reikt.